Zoek in de collectie

Geavanceerd zoeken
Download afbeelding

Vermeld bij gebruik van deze afbeelding ‘Collectie Joods Historisch Museum’.

Neem contact op met fotoservice@jck.nl voor de afbeelding in hoge resolutie of TIFF-formaat.

Documenten
Memoires (kopie) van dr. Louis Schaap, geschreven vanuit het vluchtelingenhotel Beau-Site in Clarens, Zwitserland aan zijn broer Adolf Schaap in de VS, mei 1945

De kopie bestaat uit 17 getypte pagina's, maar is onvolledig en afkomstig van Aletta J. Schaap uit Amerika. Haar begeleidende brief aan Michael Schaap is bijgevoegd. Daarin noemt zij ook kopieën van andere brieven, die de familie Schaap aan haar vader, Adolf Schaap, gedurende de oorlog en de bevrijding in Zwitserland hebben gestuurd. Deze kopieën zijn elders beschreven. De brief uit 1912, waarover Aletta Schaap schrijft, is beschreven onder D019370. --- --- Op de eerste bladzijde schrijft dr. L. Schaap aan zijn broer, vanaf bladzijde 2 beschrijft hij de gang van zijn gezin vanaf 1940-1941: --- zijn werk in het Ned. Isr. Ziekenhuis; inlevering van vermogen e.a. bij Lippmann Rosenthal; in bewaring gegeven spullen; de februaristaking; Sperre; razzia; eerste redding; inval bij moeder Ida Schaap-Goldschmidt, oom Maurits en tante Gusta; over Jules de Vries en zijn gezin; hulp van Guusje en Everhard van Roijen; arrestatie van dr. Kroonenberg; firma Puls; burgemeester Voute; tante Gatha naar de Joodse Invalide; schoonmoeder Esther D. Andriessen-Tels ziek naar Westerbork november 1942 en is daar overleden, maar mocht begraven worden in Rotterdam; over de Barneveldlijst; verraad en vertrek naar Guusje en Everhard van Roijen in de Murillostraat; de kat ging naar de Veluwe; valse persoonsbewijzen; onderduik; arrestatie; Euterpestraat; op 17 februari 1943 zaten moeder Johanna, Dolf en Otto in Hollandsche Schouwburg, in de gevangenis Amstelveense weg waren dr. L. Schaap, oom Maurits, Everhard en Guusje en Renate Goldschmidt-Laqueur; over tante Gusta en tante Gatha; Wolfgang Hannig; naar concentratiekamp Vught, uitvoerige beschrijving kampleven, pakketten; Louis Schaap op 31 maart 1943 doorgestuurd naar Westerbork... --- --- Zijn vrouw Johanna Schaap-Andriessen geeft vanaf pagina 15 t/m 17 een terugblik op de periode, die zij met haar zonen Dolf en Otto in de Hollandsche Schouwburg en in concentratiekamp Vught, heeft doorgebracht. Zij werkte o.a. in de Philipsfabrieken. Uiteindelijk kwam het gezin Schaap, met moeder in Westerbork terecht.
memoires
D019371
Schaap, L. (auteur)
dc_creator
Clarens
1945-05
getypt & handgeschreven
Archief Louis Schaap
Archief Louis Schaap betreft een collectie foto's en documenten uit bezit van Louis Schaap (Amsterdam, 16 maart 1891 - Amsterdam, 17 november 1962), specialist in maag- darm en leverziekten. Van 1924 tot 1942 was hij chef de clinique in het Nederlands Israelietisch Ziekenhuis in Amsterdam. Van mei tot september 1944 was hij arts in Westerbork, daarna in Theresienstadt en vervolgens in interneringskamp Adliswil in Zwitserland. Na de oorlog zette hij zijn werk voort in verschillende Amsterdamse instellingen.

Clarens
In Clarens, Zwitserland was in de jaren 1944, 1945 het vluchtelingenkamp (en 'hotelkamp') 'Home pour internés "Beau-Site" gevestigd.

Februaristaking
Februaristaking: op 25 februari 1941 brak in Amsterdam een proteststaking uit tegen de arrestatie van 425 joodse mannen op de zaterdag en zondag daarvoor. Deze massa-arrestatie vond plaats na onlusten in de joodse buurt van Amsterdam, die waren uitgelokt door leden van de NSB. De joodse gevangenen werden verzameld op het Jonas Daniël Meijerplein en daar mishandeld en vernederd. Allen werden via het concentratiekamp Buchenwald naar Mauthausen weggevoerd. De leiding van de illegale communistische partij begon vervolgens met de organisatie van een algemene staking als protest tegen de jodenvervolging maar ook om economische verbeteringen te eisen. De staking breidde zich snel uit naar alle lagen van de bevolking en ook naar plaatsen buiten Amsterdam. Pas de tweede dag greep de Duitse bezetter hardhandig in. Er werden vele arrestaties verricht en een aantal leidende figuren van de stakingsbeweging werd geëxecuteerd. Jaarlijks wordt op 25 februari de Februaristaking herdacht op het Jonas Daniël Meijerplein bij het monument de Dokwerker.

Frederikslijst
De Frederikslijst (ook: Barneveldlijst) was opgesteld door de topambtenaren Frederiks en Van Dam, die in 1942 door joodse relaties benaderd waren met het verzoek of zij iets voor hen konden betekenen. Zij richtten zich tot Rauter, die weigerde iets te doen. Vervolgens gaf de Duitse NSDAP-vertegenwoordiger in Nederland, Schmidt, wel toestemming. Degenen die op de Frederikslijst geplaatst werden kwamen terecht in het Joods Tehuis in Barneveld, een interneringskamp voor bevoorrechten, bestaande uit De Biezen en De Schaffelaar.

Hollandsche Schouwburg

Joodse Invalide
De Joodse Invalide, opgericht in 1911, was een Joods tehuis voor bejaarden en lichamelijk gehandicapten. In 1912 werd het tehuis geopend aan de Nieuwe Keizersgracht 70. S.I. Norden werd directeur, bij zijn overlijden in 1924 werd hij opgevolgd door Isaac Gans. In 1925 werd een nieuw gebouw geopend, aan de Nieuwe Achtergracht 98. Ook dat bleek te klein, en in 1937 werd een nieuw gebouw geopend op Weesperplein 1. Op 1 maart 1943 werd de Joodse Invalide leeggehaald door de Duitsers, die 256 verpleegden en verplegers deporteerden. Na de oorlog trad een nieuw bestuur aan, met daarin de oude bestuursleden M. Levie, L. Levisson en S. Zadoks. Nieuwe leden waren de notaris A. van den Bergh, S. Roozendaal, Ph. Arons, Opperrabbijn J. Tal en I. Kisch-Houthakker. In oktober 1952 werd het geheel gerestaureerde gebouw van het verlaten Portugees-Israelietisch Ziekenhuis aan de Henri Polaklaan officieel geopend door burgemeester D'Ailly als het nieuwe Tehuis der Joodse Invalide.

Lippmann, Rosenthal & Co.
Lippmann, Rosenthal & Co (Liro) was in 1940 nog een gewone bank van joodse eigenaren met een prima reputatie, gevestigd in de Nieuwe Spiegelstraat. Medio 1941 kwam deze bank onder toezicht van een Duitse Verwalter te staan. In augustus 1941 werd een kantoor op het adres Sarphatistraat 55 geopend. Op dit adres zat eerder een filiaal van de Amsterdamsche bank. Deze opening vond gelijktijdig met de afkondiging van de zogenaamde eerste Liro-verordening plaats: Verordening 148/1941, 'betreffende de behandeling van het joodsche geldelijke vermogen'. De Liro Sarphatistraat functioneerde als 'roofbank'. De bank had als functie het geroofd eigendom van joden te verzamelen en het ten gelde maken. Joden moesten hun rekeningen bij gewone banken opzeggen en verhuizen naar de Liro. Zij waren verplicht al hun vermogen (gewone rekeningen, spaarrekeningen, aandelen en effecten) aan de Liro over te maken. Voor levensonderhoud mochten zij geld opnemen (en daar kregen zij gewoon afschriften van), maar de bedoeling daarvan was alleen de indruk te wekken dat confiscatie van hun geld niet zo radicaal was en wellicht van tijdelijke aard.

Montreux

Ned. Isr. Ziekenhuis
Het Nederlandsche Israelietische Ziekenhuis en Oude Mannen en Vrouwenhuis (N.I.Z.) was gevestigd aan de Nieuwe Keizersgracht 110. In 1940 was de geneesheer-directeur Salomon Kroonenberg (1891-1961). Artsen waren onder andere: Samuel Meyer Kropveld (1885-1978), Louis Schaap (1891-1962) en Gerard Frans Gaarenstroom (1886-1955), Clara Gans-Hompes, Aron Kropveld, Theodore Benoit Philips, Samson de Vries en Emanuel H. Vas Nunes. Het telde in 1940 284 bedden. Op 13 augustus 1943 werd het ziekenhuis door de Duitsers 'leeggehaald', en de patiënten en personeel werden naar Westerbork gedeporteerd.

Philips-Kommando

Verenigde Staten

Vught (concentratiekamp)
In 'Konzentrationslager Herzogenbusch', zoals het kamp Vught officieel heette, hebben vanaf 1942 tot september 1944 ruim 30.000 gevangen gezeten, waaronder 15.000 joden. Er was een werkplaats van Philips, waar knijpkatten en buizenradio's werden gemaakt. Voor 600 joden betekende dit geruime tijd uitstel van verdere deportatie. Enige honderden gevangenen kwamen om in Vught. De meesten werden doorgestuurd - in eerste instantie naar Westerbork. Berucht zijn de twee 'kindertransporten' uit juni 1943, waarmee 1269 joodse kinderen uit Vught, via Westerbork, naar Sobibor werden vervoerd waar zij direct werden omgebracht. Kamp Vught viel onder bevel van het SS-hoofdkantoor in Berlijn.

Westerbork
Westerbork was het grootse 'doorgangskamp' in Nederland, gelegen in Drenthe. Van de ruim 107.000 joden die naar de concentratiekampen zijn gedeporteerd, kwamen de meesten eerst in Westerbork terecht. Er zijn vanuit Westerbork 93 treinen, met gemiddeld ruim 1000 mensen per trein, naar de vernietigingskampen vertrokken. De meeste daarvan naar Auschwitz en Sobibor, waar respectievelijk 56.000 en 35.000 joden uit Nederland de dood vonden. Bijna 200 joden zijn in Westerbork gestorven. Het kamp was in de jaren dertig door de Nederlandse regering opgezet als vluchtelingenkamp voor Duitse joden. 'Centraal Vluchtelingenkamp' heette het begin 1940, en er huisden zo'n 750 Duitse joden. Op 12 april 1945 werd het kamp bevrijd. Tot 18 juli verbleven er nog joden in het kamp.

Zwitserland

arts

bewariër
Het begrip 'bewariërs' wordt gebruikt voor niet-joden aan wie joden voor hun deportatie in de Tweede Wereldoorlog goederen in bewaring gaven, die ze later niet meer terugkregen.

gevangenis

kat

onderduik

persoonsbewijs
Vanaf 1941 werd het persoonsbewijs, waarop naam, partner, adres en godsdienst vermeld stonden,voor alle Nederlanders, ouder dan 14 jaar, verplicht. Aan het persoonsbewijs was de distributiestamkaart gekoppeld, waarmee men bonnen voor (onder andere) levensmiddelen kon krijgen. De basis voor de persoonsbewijzen was de persoonskaart, die in de bevolkingsregisters werd bijgehouden. Joden moesten zich na 27 januari 1941 bij hun gemeente aanmelden als jood. Zij kregen de letter 'J' gestempeld in hun persoonsbewijs. Omdat het systeem van de persoonskaarten en persoonsbewijzen de registratie en vervolging van joden in Nederland gemakkelijk maakte, zijn door het verzet plannen gemaakt om de bevolkingsregisters te vernietigen. Enkele daarvan zijn uitgevoerd, de bekendste daarvan was de aanslag op het Amsterdams bevolkingsregister aan de Plantage Kerklaan op 27 maart 1943.

razzia

verraad

vluchtelingenkamp

Andriessen-Tels, Esther Diena (1864-1943)
Esther Diena Andriessen-Tels (Rotterdam, 9 december 1864 – Westerbork, 31 januari 1943), dochter van Hartog Tels en Johanna Heijmans, was gehuwd met Otto Andriessen (1861-1905). Zij hadden drie kinderen: Elisabeth H. Andriessen (1897), Johanna Schaap-Andriessen (1904-1979) en Rudolf H. Andriessen (1898-1960).

Goldschmidt, Maurice (1870-1944)
Maurice Isaac Goldschmidt (Amsterdam, 11 mei 1870 - Bergen-Belsen, 30 maart 1944) was een zoon van Calmon Goldschmidt (1835-1923) en Regine Goldschmidt-Spiegelberg (1850-1903). Hij was koopman. Hij was al vanaf 1894 lid van het "Vereenigd Amsterdamsch Schaak Genootschap" en was jarenlang een van de sterkere spelers. Op latere leeftijd schaakte hij zelf minder maar steunde hij de vereniging financieel. In 1943 begon hij nog met de studie van het Latijn. Op 1 februari werd hij naar Bergen-Belsen gedeporteerd. Hij trouwde op 20 augustus 1907 te Düsseldorf met Adèle Koppel (Gelsenkirchen, 6 januari 1884 - Harmelen, 19 oktober 1981), van wie hij in 1937 scheidde. Zij hadden vier kinderen: Rudolf Carel (1908-1942), Otto Herman (1910-2001), Augusta Regina (1913-2005) en Paul (1914-2010).

Goldschmidt, Paul (1914-2010)
Paul Goldschmidt werd geboren op 8 augustus 1914 in Amsterdam. Zijn naam kwam voor op een lijst van bevrijde patienten uit het (kamp)ziekenhuis Zeithain, dat op 23 april 1945 door de Russen werd bevrijd.

Goldschmidt-Laqueur, Renate (1919-)
Renate Goldschmidt-Laqueur werd geboren op 3 november 1919 in Brieg. Haar naam kwam voor op een lijst van bevrijde patienten uit het (kamp)ziekenhuis Zeithain, dat op 23 april 1945 door de Russen werd bevrijd.

Hannig, Wolfgang (1917-1945)
Wolfgang Hannig (Straatsburg, 2 mei 1917 – Extern kommando Nordhausen, 3 februari 1945)

Kroonenberg, Salomon (1891-1961)
Salomon Kroonenberg (Geertruidenberg, 1891 - 1961), arts, patholoog anatoom en kinderarts. Studeerde en promoveerde te Leiden, werkte van 1916 tot 1924 in Ned. Indië als docent path. anatomie en bacteriologie. Van 1927 tot 1943 was hij geneesheer-directeur van het Ned. Isr. Ziekenhuis. Tijdens de oorlog zat hij in Barneveld. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij geneesheer-directeur van de Joodse Invalide (tot 1947) en daarna van het Weesperplein Ziekenhuis. Hij was lid van de VVD en sprak 12 talen. Hij was getrouwd met Sebilla Leman (1893-1970).

Roijen, Everhard van

Roos-Goldschmidt, Agathe (1874-1943)
Agathe Roos-Goldschmidt (Amsterdam, 15 maart 1874 – Sobibor, 26 maart 1943). Agathe was een dochter van Calmon Goldschmidt (1836-1923) en Regine Goldschmidt-Spiegelberg (1850-1905). Zij trouwde op 18 maart 1902 in Amsterdam met Lodewijk Roos (Coevorden, 19 oktober 1870 - Hilversum, 16 november 1937), zoon van Machiel Philip Roos en Anna Witgenstein. Zij kregen een zoon, Martin.

Sanders-Goldschmidt, Augusta Rika (1872-1943)
Augusta Rika Sanders-Goldschmidt (Amsterdam, 2 juli 1872 – Sobibor, 26 maart 1943), dochter van Calmon Goldschmidt (1836-1923) en Regina Goldschmidt-Spiegelberg (1850-1905). Zij trouwde op 18 oktober 1892 te Amsterdam met Louis Sanders (Amsterdam, 1 mei 1867 - Amsterdam, 11 maart 1925), zoon van Joseph Sanders en Keetje Duitz.

Schaap, Adolf (1893-1985)
Adolf ('Dolf') Schaap (Amsterdam, 15 november 1893 - Jenkintown, Pennsylvania, USA, december 1985), was een zoon van Elia Schaap (1854-1918) en Ida Schaap-Goldschmidt (1869-1945) en een broer van Louis Schaap (1891-1962). Hij trouwde op 4 januari 1934 met Ella Betsy Sanders (1913). Het echtpaar kreeg drie dochters: Ida Frederika, Martina en Aletta Johanna. Ella en Adolf Schaap vertrokken in 1939 naar de Verenigde Staten. Hij was tabakshandelaar.

Schaap, Adolf Otto (1932)
Adolf Otto Schaap (1932) is een zoon van Louis Schaap (1891-1962) en Johanna Andriessen (1904-1979).

Schaap, Aletta Johanna

Schaap, Louis (1891-1962)
Louis Schaap (Amsterdam, 16 maart 1891 - Amsterdam, 17 november 1962), zoon van Elia Schaap (1854-1898) en Ida Schaap-Goldschmidt (1869-1945), trouwde op 23 december 1930 met Johanna Andriessen (1904-1979). Het echtpaar had twee zoons: Adolf Otto (1932) en Otto Lodewijk (1933). Hij was arts en specialist in maag- darm en leverziekten. Van 1924 tot 1942 was hij chef de clinique in het N.I.Z. Van mei 1943 tot september 1944 was hij arts in Westerbork, daarna in Theresienstadt en vervolgens in interneringskamp Adliswil in Zwitserland. Na de oorlog zette hij zijn werk voort in verschillende Amsterdamse instellingen.

Schaap, Michael

Schaap, Otto Lodewijk (1933)
Otto Lodewijk Schaap (1933) is een zoon van Louis Schaap (1891-1962) en Johanna Andriessen (1904-1979). Hij trouwde op 20 december 1963 met Maria Wilhelmina Kircz. Zij kregen twee kinderen.

Schaap-Andriessen, Johanna (1904-1979)
Johanna Andriessen (Rotterdam, 2 mei 1904 - Amsterdam, 7 juni 1979) was een dochter van Otto Andriessen en Esther Diena Tels. Zij trouwde op 23 december 1930 met Louis Schaap (1891-1962). Het echtpaar had twee zonen: Adolf Otto (1932) en Otto Lodewijk (1933).

Schaap-Goldschmidt, Ida (1869-1945)
Ida Schaap-Goldschmidt (Amsterdam, 8 maart 1869 - Zwitserland, 24 juli 1945) was een dochter van Calman Goldschmidt en Regine Spiegelberg. Zij trouwde op 22 mei 1890 in Amsterdam met Elia Schaap (1854-1898). Het echtpaar had twee zonen: Louis Schaap (1891-1962) en Adolf Schaap (1893-1985).

Schaap-Sanders, Ella Betsy (1913)
Ella Betsy Schaap-Sanders (Amsterdam, 7 juli 1913), dochter van Martin Sanders en Frederika Sanders-Tels, trouwde op 4 januari 1934 met Adolf Schaap (1893-1985). Het echtpaar kreeg drie dochters: Ida Frederika, Martina en Aletta Johanna. Ella en Adolf Schaap vertrokken in 1939 naar de Verenigde Staten.

Vries, Jules de

Joods Museum

ntriples turtle rdf/xml json-ld

edm:aggregatedCHO
http://data.jck.nl/resource/document/jhm-documenten/D019371
edm:isShownAt
edm:rights
http://rightsstatements.org/vocab/CNE/1.0/
ore:aggregates
language
RDF class
  • skos:Concept: 23
  • edm:Agent: 20
  • nave:BrabantCloudResource: 1
  • nave:DelvingResource: 1
  • ore:Aggregation: 1
  • edm:ProvidedCHO: 1
property
  • rdf:type: 47
  • skos:prefLabel: 43
  • dc:subject: 23
  • foaf:name: 19
  • edm:hasMet: 19
  • rda:biographicalInformation: 15
  • skos:note: 11
  • edm:isRelatedTo: 5
  • ore:aggregates: 2
  • nave:dimension: 2
  • dcterms:isPartOf: 1
  • nave:objectSoort: 1
  • nave:objectNumber: 1
  • nave:technique: 1
  • nave:allowDeepZoom: 1
  • nave:collection: 1
  • nave:fullText: 1
  • dcterms:alternative: 1
  • nave:allowSourceDownload: 1
  • edm:rights: 1
  • nave:place: 1
  • dc:identifier: 1
  • dc:description: 1
  • edm:aggregatedCHO: 1
  • dc:date: 1
  • nave:public: 1
  • nave:featured: 1
  • dc:creator: 1
  • nave:allowLinkedOpenData: 1
  • rda:professionOrOccupation: 1
  • nave:collectionPart: 1
  • edm:isShownAt: 1
Locaties van het JCK Contact Adressen en route
Koop nu tickets Steun het JCK Blijf op de hoogte